Перевод: c черкесского на русский

с русского на черкесский

шы фащэ

  • 1 фащэ

    1. национальный костюм
    / Зы лъэпкъым щыщхэм зэрызахуапэу ахэр нэгъуэщIхэм къызэрыхацIыхукI щыгъыныгъуэ.
    Адыгэ фащэ егъэдын.
    2. форма
    / ЛэжьыгъэкIэ, къулыкъукIэ зэпхахэр нэгъуэщIхэм къызэрыхацIыхукI щыгъыныгъуэ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > фащэ

  • 2 Iэщэ-фащэ

    вооружение, боевые доспехи
    / Иризэуэну зэрызэщIэузэдахэр.
    * Лъэпщт нарт лъэпкъыр Iэщэ-фащэкIэ зыузэдыр. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > Iэщэ-фащэ

  • 3 адыгэ

    адыги (самоназвание адыгейцев, кабардинцев и черкесов)
    / Адыгэ лъэпкъхэр (адыгейхэр, къэбэрдейхэр, шэрджэсхэр) зэрызэджэж цIэ.
    * Дэ, адыгэхэм, ди нэхъыжьыр ди гъуазэщ. Ад. фольк. Адыгэм я нэхъ мыгъуэми шыгъурэ пIастэрэ уигъэшхынщ. (погов.)
    адыгэ къамэ адыгский кинжал
    / Адыгэхэм нэхъ зэрахьэу щыта къамэ лIэужьыгъуэ (къамалъэм и Iумрэ и кIэмрэ дыжьынкIэ гъэщIэрэщIащ, и кур лъахъстэн фIыцIэщ).
    / Адыгэхэм хадэм щыхасэ къэб лъэпкъыгъуэ (и тхьэмпэхэр инщ, гъуэжьу мэгъагъэ, къэб къыщIэкIэхэр хъурейщ, шэжыпсыфэщ).
    адыгэ пхъэIэщэ см. пхъэIэщэ.
    / Адыгэхэм япэм ящIу щыта унэ кIыхь, и гупэ псом кIэлындор (пырхъуэ) ирикIуэу Iуту.
    Абы я пщIантIэм адыгэ унэ кIыхь дэтт.
    адыгэ фащэ адыгская национальная одежда
    / Адыгэхэм зэрахьэ лъэпкъ щыгъыныгъуэхэр.
    * - Дауэ сщIыну, - игукIэ жиIэу лIыжьым адыгэ фащэ къыхуахьар щетIагъэ. Хь. Хь.
    адыгэ хабзэ адыгский этикет
    / Адыгэхэм я дуней тетыкIэ, я хьэл-щэн, я нэмыс, я зэхущытыкIэ.
    * Михаил Ивановичыр адыгэ хабзэм щыгъуазэти, тхьэмадэ тIысыпIэр иубыдын идакъым: - Ар хъункъым, сэр нэхърэ нэхъыжь мыбы щIэсщ. Т. Хь.
    Адыгэ хабзэ хуэщIэн соблюдать адыгский этикет по отношению к кому-л.
    адыгэ цей черкеска
    / Хьэзырхэр и бгъэм тедарэ и бгыр идыкIауэ адыгэ цIыхухъу щыгъын щIыIутель.
    адыгэ цIыхубз зэхь женщина, воспитанная в традициях адыгского этикета
    / Адыгэ хабзэм щIапIыкIа, адыгэ нэмыс зыхэлъ цIыхубз.
    адыгэ шхын адыгское национальное блюдо
    / Адыгэхэм я лъэпкъ шхыныгъуэхэр.
    Iэнэр адыгэ шхынхэмкIэ узэдат.
    адыгэ Iэнэ адыгский трехногий столик
    / Лъакъуищ щIэту адыгэхэм зэрахьэ Iэнэ хъурей.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > адыгэ

  • 4 дамэщIэт

    устар. приспешник; лакей
    / Зыгуэрым и IуэхутхьэбзащIэ, и телъхьэ.
    * Исмэхьил и телъхьэ хъур Бэхъукъуэ Хьэжым и дамэщIэтхэр арт. КI. Т. Импператорхэм.. фащэ лъапIэ зыщатIагъэу, дамэщIэт куэдкIэ зыкъаухъуреихьу щIадзащ. Ижь. д. и ист.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > дамэщIэт

  • 5 дын

    I (ед) перех. гл. сшить (напр. платье)
    / ЩэкI, фэ хуэдэхэм я кIапэхэр IуданэкIэ зэIулIурэ, зэрыгъэубыдурэ зыгуэр къыхэщIыкIын.
    Щыгъын дын. Бостей дын.
    * Хъаным... и пхъуищми фащэ зырызыр ядащ. КI. Т., Акъ. З.
    II шитьё
    / Дыпхъэ (мастэIуданэкIэ къыхащIыкIынIауэ ягъэхьэзыра щэкI, фэ сыт хуэдэ).
    Дэрбзэрым дын и куэдщ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > дын

  • 6 занщIэу

    нареч. 1. прямо; по прямой линии
    / АдэкIэ-мыдэкIэ имыгъэшу, мыIушэу, захуэу.
    ЗанщIэу кIуэн. ЗанщIэу плъэн.
    * Кирасир мундирыр фащэ дахэт, абы и бгъэм къэдабэ плъыжь тедат, и бгъэгум щIыIу цIу идауэ занщIэу ехырт. Ш. А. Шыгухэр занщIэу зэфIэст. Къ. Хь.
    2. напрямик, прямиком
    / НэгъуэщI зы щIыпIэкIэ мыкIуэу, зы щIыпIэ къыщызэтемыувыIэу.
    ЩIалэр еджапIэм икIыжри занщIэу я деж кIуэжащ.
    3. переносное откровенно, не скрывая, без обиняков
    / КъехьэкI-нехьэкI хэмылъу, зэрыщытым хуэдэу.
    Абы и гум илъыр занщIэу къыбжиIэнут.
    4. переносное без колебания, решительно
    / МыIэнкуну.
    * Аслъэн шырыр.. занщIэу кIуэри алэрыбгъум тегъуэлъхьащ. Iуащхь.
    5. тотчас, немедленно, мгновенно
    / Зэуэ, пIалъэ къыхэмыкIыу, асыхьэту.
    * Махуэ псом мэжэлIа Уашхэм и жеини къакIуэркъым, зи ныбэ из Бажэр занщIэу Iурихащ. Дыщэ кI. Шэджэмокъуэ Зырамыку утIыпщыжынымкIэ прокурорыр занщIэу арэзы хъуащ. Т. Хь.
    6. прямо-таки, совершенно
    / ДэнэмикI.
    ЛIыр езэшауэ занщIэу и псэр поху.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > занщIэу

  • 7 зауэлI

    воин, боец, солдат
    / Зауэ Iуэхум хуэгъэса цIыху, дзэ къулыкъум хэт цIыху, сэлэт.
    ЗауэлI фащэ. ЗауэлI хабзэ.
    * Псым и ижьырабгъу IуащхьэхэмкIэ къиукI пулеметхэм щхьэкIэ къамыгъанэу, зэрыкIуэм хуэдэурэ, ди зауэлIхэр Дон зэпрыкIыу хуежьащ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зауэлI

  • 8 зэблэхъун

    (зэблехъу) перех. гл. 1. сменить, поменять одно на другое
    / Зым и пIэ нэгъуэщI къигъэувэн.
    * Мазэ зыбжанэ хъуащи зэблимыхъуауэ а зы джанэр щIалэм щыгъщ. Iуащхь. Кавказым къихьа офицерхэм.. фащэ псори зэблахъурт. Ш. А.
    2. поменять местами кого-что-л.
    / Я пIэкIэ зэхъуэжын, зым и пIэкIэ зыр къыхэхын.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэблэхъун

  • 9 зэзэгъын

    (зозэгъ) неперех. гл. 1. жить в согласии, в мире между собой
    / ЗэгурыIуэу зэдэпсэун.
    * -Езыхэр {унагъуэхэр} зэзэгъыу уахыхьащи, уэри яхэзагъэ, - къызжиIащ си анэм. Къ. М.
    2. соответствовать, подходить друг другу
    / ЗэкIун, зэпхьэлIэ, зэгъусэ пщIы хъун (фащэ, щыгъын, хьэпшып сыт хуэдэхэр).
    КIэмрэ плIэмрэ зозэгъ.
    3. переносное договориться друг с другом, прийти к соглашению
    / Iуэху гуэркIэ зэгурыIуэн, ухыгъэ зэхуэщIын.
    УасэмкIэ зэзэгъын.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэзэгъын

  • 10 зэкIуж

    статный, стройный
    / Зи теплъэ, зи Iэпкълъэпкъ екIуу щыт (цIыху).
    Iэпкълъэпкъ зэкIуж.
    * Спорт фащэ зыщыгърейуэ щыта щIалэ зэкIужым иджы кIэстум фIыцIэ щыгът. Кхъу. Ц. Жаныгъэр ныбжькIэ зи гъусэм сыт ищIэу щытми, зокIуж. Къэб. п. и ант. Щамел щIалэр пкъыфIэт, Iэпкълъэпкъ зэкIужт. Ш. А.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэкIуж

  • 11 зэпылъ

    1. влюбленные
    / ФIыуэ зэрылъагъу.
    * Иджы фIэкIа слъэгъуакъым Iуэхуншэ гупу дызэхуэсауэ шейтIан зэпылъ гугъу дымыщIу дызэбгрыкIыжауэ. Iуащхь. ЗэпылъитIыр зэщIасэщ. (погов.)
    2. кубано-зеленчукские комплект чего-л.
    / Пкъыгъуэ зэпэщхьэхуэу зэхьэлIауэ зэщIыгъу, зэрыIыгъ (щыгъын, фащэ, Iэпслъэпс), зэфIэт, зэфIэлъ.
    КIэстум зэпылъ. Къамэ-бгырыпх зэпылъ. Уанэ зэпылъ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэпылъ

  • 12 зэпыхын

    I (зэпех) перех. гл. пилить что-л.
    / ПхъэхкIэ зэпыгъэщхьэхукIын.
    * Зэгуэрым {Астемыр} и закъуэ къэкIуэжу зыгуэрым и пхъэрыгъажэ зэпахыу къаIущIащ. КI. А.
    II (зэпах) перех. гл. кубано-зеленчукские 1. перенять, усвоить что-л. друг у друга (обычаи, нравы, привычки, моду и т. п.)
    / Зым зым зыгуэр къыпихын (хабзэ, фащэ, щэн сыт хуэдэхэр).
    * ЦIыхухэр зэхыхьэ-зэхэкIыу щыщыткIэ, зэдоплъейхэр, хабзэ зэпах, акъыл зэпах. Iуащхь.
    2. заразиться друг от друга чем-л.
    / Зым адрейр и узымкIэ ицIэлэн.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэпыхын

  • 13 зыбжанэ

    несколько
    / ПыухыкIауэ щымыт бжыгъэу мымащIэ икIи мыкуэд мыхьэнэр къызэрагъэлъагъуэ.
    Ижьырабгъу блыным Iэщэ-фащэ зэмылIэужьыгъуэ зыбжанэ къыкIэрощ. Ш. А. А илъэсхэм абы {КIуащым} щIиджыкIащ урыс, европейскэ, американскэ тхакIуэшхуэхэм я тхылъ зыбжанэ. Н. З.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зыбжанэ

  • 14 зызэщIиузэдэн

    (зызэщIеузадэ) перех. гл. 1. вооружиться (всем необходимым, оружием)
    / IэщэкIэ зыузэдын; зыкIэрылъхьэн, зыкIэрыщIэн (Iэщэ-фащэ).
    Сосрыкъуэ и шым уанэ трилъхьэщ, Iэщэ-фащэкIэ зызэщIиузадэри ежьащ. Нарт. Батэрэз зызэщIеузадэри йожьэ, Пэкъуэ езэуэну. Нарт.
    2. переносное вооружиться (напр. знаниями)
    / Узыхуеин, сэбэп къыпхуэхъун гуэрхэр зэгъэщIэн, зэгъэхъулIэн.
    ЩIэныгъэкIэ зызэщIэузэдэн.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зызэщIиузэдэн

  • 15 зыкъэухъуреихьын

    (зыкъеухъуреихь) перех. гл. 1. см. зыкъэхухьын. ГъущI сэрейкIэ зыкъэухъуреихьын.
    2. переносное окружить себя кем-л. (напр. подхалимами)
    / IупэфIэгъу, дамэщIэт, Iужажэ с. ху. куэд зигъэIэн.
    Императорхэм восточнэ фащэ лъапIэ зыщатIагъэрт, дамэщIэт куэдкIэ зыкъаухъуреихьырт. Ижь. д. и ист.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зыкъэухъуреихьын

  • 16 зыпылъхьэн

    (зыпелъхьэ) перех. гл. кубано-зеленчукские 1. см. зыщытIэгъэн. Фащэ зыщытIэгъэн.
    2. см. зылъыпыIун. Бадынокъуэ къыщимыгъазэм, Сэтэней гуащэм дыжьын папыщыр зыпелъхьэ, и лъэуей кIэщIым къоувэ. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зыпылъхьэн

  • 17 кIэфэщэн

    ( мэкIэфащэ) неперех. гл. кубано-зеленчукские рыскать в поисках чего-л.
    / Зыхущыхьын.
    Бажэм зыгуэр къыспэщIэхуэну пIэрэ жиIэу мэкIэ-фащэ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > кIэфэщэн

  • 18 къыкIэрыщын

    (къыкIэрощ) неперех. гл. 1. виднеться, быть заметным на фоне чего-л., на чем-л.
    / Зыгуэрым и бгъум, и джабэм кIэрылъу лъагъун, кIэрылъэгъуэн.
    * Ижьрабгъу блыным.. Iэщэ - фащэ зэмылIэужьыгъуэ зыбжанэ къыкIэрощ. Ш. А.
    2. хорошо смотреться на ком-л. ( об одежде)
    / Зыгуэрым къекIуу щытын (щыгъыныр).
    ЩIалэм сыт зыщитIагъэми къыкIэрыщырт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къыкIэрыщын

  • 19 лъэс

    пеший
    / Зыми темысу икIи имысу зи лъакъуэкIэ кIуэ.
    * Лъэс ешахэр макIуэ хуэму. Къэб. п. и ант. Мэшыкъуэ лIыжь лъэс гуэрым лъэщIыхьащ. КI. Т.
    лъэс лъагъуэ пешеходная тропа
    / Лъэсу щызекIуэ лъагъуэ.
    * Езы Хъыжьэ нэхъ зэрызекIуэ хабзэр хадэ кIуэцIт, лъэс лъагъуэ цIыкIу хишауэ. Къ. Хь. Болэт хуэму уэрамыбгъумкIэ лъэс лъагъуэ асфальту гъэжам тету къокIуэ. Къ. Хь.
    лъэс лъэмыж пешеходный мост
    / Лъэс фIэкIа зэрымыкI лъэмыж бгъузэ псынщIэ.
    Псы цIыкIум лъэс лъэмыж телъщ.
    лъэс лъэпцIанэ невооруженный пеший ( воин)
    / Iэщэ-фащэ зыпкърымылъу бий гуэрым пэувын хуей хъу лъэс.
    * Лъэс лъэпцIанэу къакIуэ щIалэр къарууищэм къытекIуауи? Акъ. З.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лъэс

  • 20 матрос

    матрос
    / Военнэ кхъухьым къулыкъу щызыщIэ къызэрыгуэкI зауэлI, апхуэдэу гражданскэ флотым и кхъухьхэм щылажьэ лэжьакIуэ.
    Матрос фащэ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > матрос

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»